Als je een probleem hebt dat je wilt oplossen, kun je dit één voor één met iemand bespreken. Je kunt het ook met meerdere mensen tegelijk bespreken en gaan brainstormen. Je komt met elkaar op meer en betere ideeën, als je het proces strak regisseert.
Brainstormen gaat vaak niet goed omdat er geen regels worden afgesproken of omdat er geen keuzes worden gemaakt in de opvolging. In dit artikel bespreken we hoe wij een brainstorm aanpakken, zodat je deze zelf kunt gebruiken in je team of organisatie.
Wat gaat er vaak mis bij brainstormen?
Er zijn verschillende onderzoeken gedaan naar brainstormen met verschillende conclusies. Uit sommige onderzoeken komt dat brainstormen minder effectief is dan in je eentje wat bedenken, uit anderen komt dat het juist wel effectief is. Het verschil zit in de manier waarop je het aanpakt.
Je kan natuurlijk een groepje mensen in een zaal zetten en iedereen laten roepen wat ze denken, maar dat werkt niet. Wat er dan vaak gebeurt is dat er slechts twee of drie mensen aan het woord zijn. De mensen met goede ideeën die minder het hart op de tong hebben, hoor je niet. Bovendien zijn we geneigd om verder te gaan met slechts één idee. Iemand roept een idee dat goed klinkt en vervolgens gaat het gesprek alleen nog over dat idee. Alle andere mogelijk goede ideeën worden daardoor niet besproken.
Wat ook kan is dat het team tientallen ideeën heeft, ze noteert en dan stopt. Er wordt geen keus gemaakt uit de ideeën en vervolgacties blijven uit.
Dat kan anders. Als je wilt dat alle creativiteit in een groep wordt benut en je tot de beste oplossingen wilt komen, heb je gek genoeg een strak geregisseerd proces nodig.
Het strakke proces van brainstormen
Het proces ziet er globaal als volgt uit:
- Bereid je brainstorm super goed voor
- Bespreek de regels en de opdracht met het team
- Divergeren: verken breed alle ideeën
- Convergeren: maak kritisch keuzes
- Actie: bepaal vervolgacties
Voordat je gaat brainstormen
[ut_blockquote_right] “By failing to prepare, you are preparing to fail.” – Benjamin Frankin [/ut_blockquote_right]
- Zorg voor een facilitator die niet inhoudelijk meedoet.
- Neem de tijd: plan een ochtend of middag in. Onze ervaring is dat een brainstorm minimaal twee uur duurt. Eén uur om ideeën te genereren, één uur om te kiezen en vervolgstappen te zetten.
- Zorg voor een ruimte waarin je met iedereen kan staan rondom een flip-over.
- Zorg voor voldoende post-its en een flip-over.
- Zorg dat het probleem helder is, zodat het team weet wat hun opdracht is. Voer een gesprek over het probleem met de betrokkenen voorafgaand aan de brainstorm.
- Bedenk een paar uitdagende vragen die de creativiteit van de deelnemers prikkelt en die aansluiten op de uitdaging:
- Je kunt beginnen met de vertrouwde vraag: “Hoe kunnen we …?”.
- Maak het daarna prikkelender: denk aan een slagroomtaart, wat voor ideeën komen er bij je op?
- Als je aan de film ‘The Matrix’ denkt, wat zouden we dan kunnen doen?
- Hoe zou Michael Jackson het aanpakken? Of wat zou Obama doen?
- Schrijf deze vragen op.
Regels voor de brainstorm
Wij hanteren een aantal spelregels die de creativiteit bevorderen. Deel deze spelregels met de groep en zorg dat iedereen ze begrijpt. Wij schrijven ze meestal op een flip-over en hangen ze op een prominente plaats in de ruimte.
- In de groep is geen hiërarchie, ieders idee is evenveel waard.
- De facilitator is de baas over het proces, iedereen doet wat hij of zij zegt.
- Het proces is: eerst breed, dan keuzes maken en dan acties en verantwoordelijken bepalen.
In de eerste, divergerende fase zijn de volgende regels van belang:
- Alles is goed! In deze fase is het verboden om ideeën te beoordelen of bekritiseren.
- Je bent creatief. Veel mensen denken dat ze niet creatief zijn, dit is onzin! Als je hierin wilt groeien, kijk dan de Ted-video van David Kelly van IDEO.
- Gekke ideeën zijn cool. Durf anders te denken dan anderen.
- Eerst individueel, dan pas samen. Om de effectiviteit te vergroten werk bedenkt iedereen individueel ideeën en daarna worden ze pas in de groep gegooid.
Divergeren: verken breed alle ideeën
- Bespreek bovenstaande regels met elkaar en zorg dat iedereen het hierover eens is.
- Zorg dat de deelnemers het probleem helder hebben. Bespreek het probleem met elkaar om dit duidelijk te krijgen.
- Ga met de groep deelnemers rondom een flip-over staan. Als je staat blijft de energie in de groep. Stel de eerste vraag en laat deelnemers individueel drie minuten ideeën bedenken en op post-its schrijven. Vraag om de ideeën duidelijk op te schrijven.
- Laat de deelnemers hun post-its stuk voor stuk opplakken op de flip-over en vraag hen om toe te lichten wat er op staat. Laat de deelnemers de post-its willekeurig en niet bij elkaar opplakken. Doe dit totdat alle ideeën hangen.
- Vraag nu de groep om op basis van wat er hangt, nieuwe ideeën te verzinnen. Bouw voort op de andere ideeën. Geef wederom drie minuten om ideeën te verzinnen. Laat de deelnemers ook deze ideeën opplakken en toelichten.
- Stel ook de andere vragen en ga door totdat je heel veel ideeën hebt. Een groep op dreef kan in een kwartier zeker vierhonderd (400 inderdaad!) ideeën bedenken. Wees dus niet tevreden met veertig, daag de groep uit!
Convergeren: maak kritisch keuzes
Na de divergerende fase heb je heel veel ideeën. De volgende stap is om keuzes te maken en prioriteiten te stellen. In deze fase gelden de regels van de divergerende fase dus niet meer, nu moeten de deelnemers juist kritisch zijn.
Er zijn een aantal mogelijkheden om te kiezen. Onze favoriete selectiemethodes zijn:
- Stipstemmen, geef elke deelnemer vijf stickers om te plakken bij de beste ideeën. Ga verder met de ideeën met de meeste stippen.
- Laat de deelnemers individueel één voor één twee ideeën kiezen en laat hen de post-its op een nieuw flip-over vel plakken. Probeer op basis van deze ideeën tot een concept te komen om het probleem op te lossen.
- Gebruik de COCD-box om de ideeën in te delen naar realisme en originaliteit. Teken de COCD-box op de flip-over en deel de ideeën in naar realisme en orginaliteit. Ga verder met de realistische, originele ideeën, die in het rode vak staan. Lees meer over de COCD-box of lees het boek Creativiteit: hoe? Zo!.
Actie: bepaal vervolgacties
Bespreek met elkaar de vervolgstappen. Wanneer gaat wie wat doen? Maak een overzicht op een flip-over of digitaal.
Wij gebruiken deze techniek in onze methode createResults, nadat het team de context heeft verkent en duidelijk is hoe de omgeving eruit ziet.
Ga problemen te lijf door met je team te brainstormen en kom op nieuwe ideeën. Heb je vragen over deze techniek, laat het dan weten in de reacties. Kun je hulp gebuiken bij het begeleiden van een brainstorm, laten we dan eens koffie drinken.
