In mijn vorige post schreef ik over hoe we ons zelf voor de gek houden als we denken verandering te kunnen beheersen. Vraag die dan direct opkomt is dan natuurlijk: als we het niet kunnen managen, wat kunnen we dan wel? Voordat ik daarop in ga is het interessant om eens te kijken wat maakt dat beheersen niet lukt. Dat heeft alles te maken met hoe we organisaties zien. We denken dat een organisatie een gestructureerd geheel is. We hebben de organisatie ontworpen, opgeknipt in beheersbare afdelingen en teams.
Als we het goed doen dan zijn alle processen in kaart gebracht en hebben we ondersteunende automatisering goed geregeld. Op papier ziet het er allemaal strak uit. We geven het een slinger en verwachten dat het gaat lopen als een Zwitsers uurwerk, strak in de pas als een parade van het Noord Koreaans Volksleger (zie onderstaand filmpje).
Als je zo naar je organisatie kijkt – of het nou een multinational, een voetbalclub of een schildersbedrijf met tien mensen is – dan pak je een verandering ook op die manier aan. Je tekent een nieuw harkje, introduceert nieuwe processen, ontwerpt nieuwe systemen. Je overtuigt je managers dat het zo goed is en presenteert het aan je medewerkers en hop, daar gaan we… Vervolgens ontstaat er een boel rumoer en onduidelijkheid. En tegen de tijd dat je dat hebt opgelost is het weer tijd voor het volgende verandertraject, want in essentie is er niks verandert.
Hoe kan het dat het ze in Noord Korea wel lukt en het ons hier niet? Het heeft waarschijnlijk iets met cultuur te maken. In het oosten zijn ze wat gedienstiger dan wij. Dat neemt niet weg dat het hier ook zou kunnen werken. Daar is echter wel een stevige houding voor nodig. Je moet eens echt op je strepen gaan staan! Durf de dictator te zijn! Hoe? Je roept bijvoorbeeld op vrijdagmiddag je hele organisatie bij elkaar in de centrale hal. Als iedereen er is, dan haal je een paar mensen met een duidelijk afwijkende mening en ongewenst gedrag naar voren. Je geeft in een korte speech aan dat je dat niet tolereert en ontslaat ze op staande voet. De rest denkt dan in het weekend wel even heel goed na of ze wel of niet in de pas gaan lopen… Andere middelen die je kunt gebruiken zijn: korten op vakantiedagen, salaris inhouden, ’s avonds thuis bellen en zeggen dat het echt anders moet. Mogelijkheden te over. Dreigen is op den duur vaak al voldoende.
Dit kan werken, maar doorgaans zijn we niet bereid om de dictator – de heerser – te zijn, mensen te folteren en te executeren. Bovendien lijkt me ook niet echt een handige aanpak als je een geweten hebt, een plezierige sfeer wilt en je lol wilt hebben in je werk. Als je dan niet de heerser wilt zijn, ga dan ook verandering en mensen niet proberen te beheersen.
In mijn volgende post schets ik een ander beeld van hoe je je organisatie kunt zien en wat dat betekent voor je veranderaanpak.
