Stel je eens voor: je ziet een jongen van vier een Winnie de Poeh puzzel maken. Om hem te plagen gooi je, zonder dat hij het merkt, er een paar stukjes tussen van een puzzel van Sneeuwitje. Beide hebben veel bomen en bos, de puzzels zijn best lastig uit elkaar te houden. Wat gaat de kleuter doen? Hij probeert de Sneeuwitje-stukjes in het Winnie de Poeh plaatje te passen. Als dat niet lukt, dan gooit hij de stukjes aan de kant. Slim van hem. Slimmer dan wij volwassenen vaak met onze puzzels om gaan. En Het Nieuwe Werken is zo’n puzzel…
Wetenschapsfilosoof Kuhn beschrijft twee soorten tijdperken waarin wetenschap zich kan ontwikkelen: normaal of revolutionair. Hij vergelijkt het wetenschappelijke proces met het oplossen van een puzzel. Soms komen we tijdens het oplossen van de puzzel stukjes tegen die niet in ons wereldbeeld passen. Net als de kleine jongen leggen wetenschappers die verschijnselen dan onbegrepen aan de kant. Af en toe vindt een revolutie plaats: een aantal wetenschappers herkennen in de opzij gelegde stukken een nieuwe, betere theorie. Bijvoorbeeld dat de aarde wel rond moet zijn in plaats van plat. Zo ontstaat een nieuw beeld van de werkelijkheid. Het accepteren van dit nieuwe beeld kost doorgaans moeite. Het is breken met oude vertrouwde zekerheden.
Als we naar werk kijken, dan hebben we ook een bepaald plaatje voor ogen. De huidige puzzel. Een paar honderd jaar geleden zijn we begonnen met werken in fabrieken. Dat betekende met z’n allen in één ruimte, een vastgestelde beperkte taak, prikklokken en een strikte scheiding tussen werk en privé. Het werk van de baas leek het prettigst. Een eigen kamer, een zweep en beter betaald. Echt iets om naar uit te kijken.
Wie nu echter goed kijkt, ziet al het plaatje van een nieuwe puzzel. Een plaatje waarin mensen werken op een manier waarop ze het beste tot hun recht komen, zelf verantwoordelijkheid nemen en de beste resultaten leveren. Niet omdat we ons precies aanpassen aan een functiebeschrijving – die hebben we afgeschaft. Maar omdat we zelf weten wat we heel goed kunnen en we het grootste deel van de tijd werk doen wat we zinvol en gaaf vinden. Op een plaats en tijd waar we dat het prettigste vinden, met mensen waar we effectief mee samenwerken. Omdat we hebben ontdekt dat je dan met de minste energie keer op keer de beste resultaten haalt.
De afgelopen jaren zijn er veel stukjes van deze nieuwe puzzel gevonden. Flexibele inrichting van kantoren, bijvoorbeeld. Allerlei ICT-toepassingen, smartphones, iPads en Social Media. We hebben nieuwe leiderschapsmodellen ontwikkeld, boeken geschreven over resultaatverantwoordelijkheid. Eigenlijk wel genoeg stukjes voor de nieuwe puzzel. Maar in plaats van zich bezig te houden met de nieuwe puzzel, proberen veel organisaties om de stukjes van de nieuwe puzzel – flexplekken, social media, etcetera – in de oude puzzel van beheersing en structuur te proppen.
Als je iets wilt met Het Nieuwe Werken, ontdek dan eerst met welke puzzel je bezig bent. De puzzel van het oude werken is niet fout of lelijk, die heeft ons veel opgeleverd. Maar de stukjes van de Het Nieuwe Werken puzzel gaan er nooit goed in passen. Dat snapt een kind van vier…
